LỢI ÍCH CỦA HÁT RU ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ EM

Không chỉ là người thường xuyên xuất hiện trong chương trình hòa nhạc giao hưởng – thính phòng của nhạc viện và của Tp. HCM, Ths – Nhtr Hoàng Điệp còn là một giáo viên sư phạm. Những đề tài và huyên mục mà chị đã cộng tác cùng báo chí và đài truyền hình đều có tính giáo dục cộng đồng rất cao. Chị đã vinh dự được Nhà nước tặng thưởng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú chỉ huy hợp xướng và dàn nhạc giao hưởng vào năm 2007. Các đề tài giới thiệu của chị về âm nhạc giao hưởng, Opera, broadway,…trong chuyên mục “Hộp thư âm nhạc” cộng tác cùng HTV đã rất thành công. Hiện tại, chị đang cộng tác với chuyên mục “Bé khỏe bé ngoan”. Sau đây là nội dung thảo luận và chia sẻ giữa GĐX và chị về chủ đề “lợi ích của hát ru đối với sự phát triển của trẻ”.

amnhactrinhthuy.com

0945211555

Cơ sở: Bình Thạnh, Hóc Môn

Theo chị, hát ru có tác động như thế nào đối với nhận thức của trẻ qua từng giai đoạn?

Ths-NSUT Hoàng Điệp: Mẹ hay những người thân thường sử dụng lời hát ru để giúp trẻ dễ ngủ. Giai điệu của những lời hát ru rất đơn giản và nhẹ nhàng. Đã từ lâu mọi người đã biết sử dụng “hát ru” để dỗ trẻ ngủ. Lời của bài hát ru phần lớn là đồng dao, ca dao, hò, vè dân gian, thơ…được truyền miệng qua các thế hệ. Cũng vì vậy mà câc bài hát ru rất đa dạng và mang đậm tính chất địa phương. Hát ru cũng có nhiều thể loại: hát ru mang tính nói, hát ru ca xướng và hát ru ngâm ngợi.

Mỗi người mẹ sẽ có cách hát ru khác nhau, song tất cả đều rất “trữ tình” và luôn để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng mỗi đứa trẻ suốt cuộc đời.

Các tư liệu khoa học của Âu – Mỹ cho biết, thai nhi có thể nghe được giọng nói và tiếng động của mẹ khi mới chỉ 4 tháng, 6 tháng. Nhịp tim của thai nhi có thể thay đổi khi nghe thấy tiếng động mạnh. Mặc dù, người mẹ chỉ nói “thủ thỉ” với thai nhi, nhưng âm thanh truyền đến tai thai nhi cũng đã rất mạnh. Bởi âm thanh được truyền thẳng từ có thể mẹ đến bào thai.

Một cuộc khảo sát của nhà khoa học Đức cho biết, thai nhi sinh thiếu tháng nếu được nghe bản nhạc “Ru con” của Brahms 6 lần/ngày, 5 phút/lần sẽ có sự phát triển nhanh hơb thai nhi sinh thiếu tháng không được nghe bản nhạc này.  Các nhà khoa học đã tìm ra lý do để giải thích. Âm nhạc đã giúp thai nhi có cảm giác “an toàn”, như một sự khơi dậy “tiềm thức quen thuộc”  tương tự như tiếng nhịp tim khi thai nhi còn  trong bụng mẹ. Lời hát ru hay tiếng nói của mẹ sẽ giúp bé cảm nhận được sự yêu thương và chở che.

Khi đứa trẻ bước vào độ tuổi mầm non, nhu cầu được “hát ru”giảm dần, thay vào đó bé thích nghe kể hoặc đọc chuyện cổ tính trước khi đi ngủ. Song những đứa trẻ trước đó nếu được nghe hát ru nhiều thì khả năng ghi nhớ các mẫu chuyện, bài thơ và tích chuyện ở trường mẫu giáo, tiểu học hay trung học nhiều hơn và có được nhiều lợi thế hơn so với những đứa trẻ ít hoặc không được nghe hát ru.

Người mẹ có thể giáo dục trẻ qua hát ru được không?

Ths-NSUT Hoàng Điệp: Những ký ức về lời ru của bà, của mẹ hay của người thân vẫn luôn có ở mỗi đứa trẻ dù là ở độ tuổi nào đi chăng nữa. Tiếng “hát ru” vẫn luôn là kho tàng dân ca phong phú và đa dạng của bất kì quốc gia nào trên thế giới. Tiếng “hát ru” được ví như mạch nước ngầm ở trong lòng đất âm thầm nuôi dưỡng cây tốt tươi. Qua những lời ru được hát mỗi ngày, đứa bé sẽ thấm nhuần và lớn lên trong sự hồn nhiên, ngây thơ và có sự gắn bó giữa người với người, với thiên nhiên, ruộng vườn, sông suối,… Tiếng hát ru trở thành hành trang giúp trẻ hình thành lòng nhân ái và bước vào cuộc sống với sự hồn nhiên, trong sáng. Mỗi quốc gia đều có những bài hát ru khác nhau cho trẻ em. Hát ru được xem nghệ thuật độc đáo thể hiện bản sắc văn hóa của mỗi quốc gia. Những lời hát ru được truyền đi qua nhiều thế hệ và được xem là điểm khác biệt của các gia đình truyền thống Việt Nam. Các chất liệu dân ca của mỗi vùng miền đã được đưa vào các bài hát ru.

TD.1 (Miền Bắc):

À ơi…

Cái cò mà đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm, lộn cổ xuống ao

Ông ơi ông vớt tôi vào

Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng

Có xáo thì xáo nước trong

Đừng xáo nước đục, đau lòng có con…

TD.2 (Miền Trung):

Ru con cho thét cho muồi

Để mạ đi chợ mua vôi ăn trầu

Mua vôi chợ Quán chợ Cầu

Mua cau Nam Phổ mua trầu chợ Dinh

Chợ dinh bán áo con trai

Triệu Sơn bán nón, Mậu Tài bán kim…

TD.3 (Miền Nam):

Ầu ơ…ví dầu

Cầu ván đóng đinh

Cầu tre lắc lẻo

Gập ghềnh khó qua…

Ấu ơ…

Khó qua mẹ dắt con qua

Con đi trường học

Mẹ đi trường đời…

Có rất nhiều nhạc sĩ Việt Nam đã sử dụng chất liệu dân ca vùng miền và các dân tộc thiểu số để sáng tác những bài hát ru. Có thể kể đến một số bài hát như: mẹ yêu con của Nguyễn Văn Tý, lời ru trên nương của Nguyễn Khoa Điềm – Trần Hoàn, đất nước lời ru của Văn Thành Nho, ca dao mẹ của Trịnh Công Sơn,…

Ru như thế nào để phù hợp với từng độ tuổi?

Ths-NSUT Hoàng Điệp: Còn nhớ hồi con trai tôi 4 tuổi, thỉnh thoảng nó vẫn đòi “mẹ xoa lưng và hát ru cho con giống như hồi con còn nhỏ đi….” Điều này chứng tỏ bé đã ý thức được bản thân đã lớn. Nhưng hát ru lúc này không còn là một nhu cầu tất yếu, mà chỉ là sự hồi tưởng về những giây phút được mẹ yêu thương, vỗ về khi ngủ. Còn nếu như trước 3 tuổi, bé đã quá quen thuộc với lời hát ru, thì khi thiếu bé sẽ rất khó ngủ. Khi bé đã tròn 3 tuổi, mẹ có thể cho bé làm quen với những bài hát ru nổi tiếng thế giới như ru con của Brahms, bài hát ru em của Schubert. Những bài hát ru này có giai điệu rất du dương và êm dịu. Chính giai điệu của các bài hát ru này sẽ giúp bé cảm nhận được sự bình yên trong tâm hồn cùng những ước nguyện của mẹ dành cho bé trong tương lai như những bài học đầu tiên trong cuộc đời của bé.

Cuộc sống hiện đại, nhiều phụ huynh không thuộc các bài hát ru. Vậy có cách nào khắc phục điều này?

Ths-NSUT Hoàng Điệp: Thật đáng tiếc là trong cuộc sống hiện đại ngày nay, rất nhiều ông bố và bà mẹ trẻ không còn biết hát ru cho con mình. Đây có phải là một phần lỗi lầm của những người làm cha mẹ, khi họ chưa có ý thức truyền dạy cho con cháu trước khi chúng kết hôn? Hay là do thời buổi hiện đại, kinh tế thị trường, khi mà các bữa cơm gia đình trở nên rất hiếm hoi, thì việc dạy con cháu biết hát ru là điều không còn thực sự quan trọng nữa? Các bậc phụ huynh có thể khắc phục bằng cách: Mỗi ngày bố mẹ nên dành ra khoảng 20 phút (nhiều hơn càng tốt, bởi đây là khoảnh khắc cực kì quý giá) để dành thời gian tâm sự và hỏi han chuyện đã xảy ra ở trường, kể cho chúng nghe hoặc tư vấn thêm các chuyện về cuộc sống,… Các bậc phụ huynh cần hiểu rằng, con cái chính là niềm vui tuổi già của chính bạn. Nếu các bậc phụ huynh duy trì được điều này, thì những đứa bé trong các gia đình hiện đại sẽ không phải rơi vào trạng thái “chỉ nghe lời hoặc gần gũi với người giúp việc hơn cha mẹ mình”. Khi bước vào độ tuổi dậy thì sẽ rơi vào trạng thái khủng hoảng tâm lý như trầm cảm, cô đơn…..hậu quả là chơi game quên thời gian, chat chit trên mạng cả ngày. Thậm chí, rất nhiều đứa trẻ đã tụ tập với những người bạn xấu để rồi dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.

Hát ru là đặc quyền của người mẹ, vậy người cha tham gia vào việc này bằng cách nào và làm thế nào để phát huy hiệu quả của lời ru trong mối quan hệ cha con?

Ths-NSUT Hoàng Điệp: Đúng là hát ru lâu nay vẫn được xem là đặc quyền của người mẹ. Trong rất nhiều các tuyển tập về các bài hát ru vẫn thấy phụ nữ chiếm đa số. Và đa phần nghệ sĩ thuộc các bài hát ru chủ yếu là nữ giới. Vậy đối với những gia đình “gà trống nuôi con” thì sao? Tôi đã từng được người một ông bố trong cảnh “gà trống nuôi con” hát ru cho đứa con gái của mình. Nghe những lời hát ru vẫn trữ tình và rất da diết, song cách hát ru vẫn còn vụng về và cục mịch hơn các người mẹ hay người bà. Có lẽ lý do nằm ở thiên chức mà họ đảm nhận theo tự nhiên. Song chúng ta cũng cần hiểu rõ, cách đàn ông thể hiện sự yêu thương với con cái rất khác phụ nữ. Sự yêu thương đó sẽ không được thể hiện qua lời hát ru, mà bằng chính cử chỉ và sự quan tâm theo cách riêng của đàn ông. Và chính tình phụ tử sẽ giúp trẻ nhận thức được tình cảm đó của cha. Vì vậy, ngoài việc nuôi dạy hàng ngày, nếu trẻ nhận được cả 2 yếu tố: sự âu yếm hát ru của mẹ và sự quan tâm của cha thì chắc chắn khi lớn lên đứa bé sẽ trở thành một người vững vàng, sống tốt và có ích cho xã hội.